Koeien met een hoge droge stofopname of koeien die onregelmatig eten laten vaker pensverzuring zien. Een onregelmatig eetpatroon kan verschillende oorzaken hebben, bijvoorbeeld een hoge krachtvoergift in krachtvoerbox/robot (zie figuur 1), kreupelheid, onvoldoende vreetplekken of weinig restvoer wat kan leiden tot overvreten bij het voeren.
Figuur 1. Verschil tussen TMR (onderbroken lijn) en PMR waarbij krachtvoer 2x daags werd gevoerd (gemiddeld 7,5kg per portie). Verticale lijn laat het moment van voeren zien, PMR werd 45min na krachtvoerverstrekking gevoerd (Benchaar en Hassanat, 2021)
pH als indicator
Pensverzuring is een bekend nutritioneel probleem in de huidige rundveehouderij. Gemiddeld komt het bij 15% van de melkkoeien voor in de Europese veestapel, met uitschieters boven de 40%. De definitie van pensverzuring varieert echter tussen de geleerden. In de praktijk wordt een pH lager dan 5.5-6.2 voor meer dan een aantal uur per dag aangehouden. Een exact getal als indicator voor (sub-)klinische verzuring blijkt lastig. Niet alleen vanuit technisch oogpunt (bijvoorbeeld meettechnieken) maar er zit veel meer variatie tussen individuele koeien dan eerder gedacht.
De pens pH kan worden gemeten met een bolus. Er zijn verschillende meettechnieken waardoor er grote verschillen kunnen zitten tussen verschillende type bolussen. De plaats van de bolus en frequentie van de meting heeft veel invloed op het meetresultaat. De pH bolussen meten vaak een pH gemiddelde van een bepaalde tijdsperiode.
Daarnaast zit er veel verschil tussen dieren, de ene koe kan beter omgaan met een lage pH dan de andere. De ‘normale pens pH’ bestaat dan ook niet. De gemiddelde pH meeting is dan ook volgens onderzoekster C. Villot (INRA) geen goede indicator voor pensverzuring. Het is veel beter om te kijken naar het patroon. Een verlaging van het gemiddelde dag pH van 0.3 is bijvoorbeeld een betere indicator voor pensverzuring dan een absoluut getal. Verschuivingen in pens pH kunnen ernstige gevolgen hebben voor zowel pens-en darmmicroben in het gehele verteringsstelsel. Monitoring van een relatief stabiele pens pH gedurende de dag is daarom belangrijk. De in 2021 geïntroduceerde NutriOpt On site Adviser (NOA) kan worden gebruikt om een betrouwbare kuilanalyse te verkrijgen van het ruwvoer dat werkelijk wordt gevoerd. De geavanceerde NutriOpt modellen van Trouw Nutrition kunnen u helpen met een accurate inschatting van ruwvoervertering in combinatie met een betrouwbare rantsoenoptimalisatie.
Penswand bepaalt productie
De natuurlijke reactie van een koe op pensverzuring is stoppen met vreten, waarmee de pens-pH zich vanzelf zal stabiliseren. Een verlaging in voeropname werd in een eigen onderzoek ook waargenomen wanneer koeien een niveau aan snelle fermenteerbare koolhydraten (RFC) kregen van 245 g/kg ds (Figuur 2). In deze studie is de pens pH wel een relevante parameter omdat deze vergeleken kan worden met andere rantsoenen bij dezelfde koeien.
Hoogproductieve of verse koeien krijgen in verhouding meer RFC binnen door een hoger niveau aan krachtvoer. Met name begin lactatie blijft de ruwvoeropname nog achter. Bij een snelle opbouw van de hoeveelheid krachtvoer in de automaat of robot begin lactatie raakt de ruwvoer:krachtvoer verhouding uit balans. Dit resulteert in een groter risico op klinische verzuring.
Levucell SC zorgt voor een hogere en stabielere pens pH. Figuur 3 laat zien dat hoe lager de pens pH van de controlegroep was, hoe groter het effect van Levucell SC op de pens pH. Hoe lager de pens pH, hoe meer melkzuur gevormd wordt in de pens. Levend gist Levucell SC gaat de competitie aan met melkzuurproducerende bacteriën en zorgt er voor dat melkzuurverbruikende bacteriën worden gestimuleerd. Levucell SC kan dus een oplossing zijn voor problemen met pensverzuring, waardoor koeien gezonder zijn en een hogere voerefficiëntie laten zien.
Figuur 2. Pens-pH verloop bij toenemende niveaus van snel fermenteerbare koolhydraten (RFC), waarbij de rantsoennorm 180-220g/kg ds is. (Trouw Nutrition onderzoek)
Figuur 3. Pens-pH effecten van Levucell SC in diverse studies.